Ekran Kartı Nedir? Ekran Kartı Hangi Bölümlerden Oluşur? Veriyolu Standartına Göre Ekran Kartı Çeşitleri Nelerdir?
Ekran kartının gücüyle doğru orantılı olarak işlenen veriler sayesinde daha yüksek grafikli oyunlar ve daha yüksek performans elde edebiliyoruz.Monitörde gördüğünüz ne varsa ekran kartı tarafından işlenip, sonrasında monitöre aktarılıyor.
Ekran kartı nedir?
Ekran kartı ya da grafik kartı olarak adlandırılan bileşenlerin temel görevi, bilgisayardaki görüntüyü işleyip, monitöre aktarılmasını sağlamaktır. Bu kadar basit şekilde anlatıp kısa bir cümle ile özetlendiğine bakmayın, günümüz teknolojisi sayesinde ekran kartlarına gelen özellikler, hem günümüzü kolaylaştırıyor hem de daha kaliteli sonuçlar elde etmemize yarıyor.
Ekran kartı nasıl çalışır?
Günümüzde kullanılan VGA olarak adlandırılan ekran kartlarının çalışma prensibine kısaca bir göz atalım. Ana fikirde sayısal veri yollarını analog veriye çevirirler.
Bilgisayarda bulunan bir işlemci, yazılımı ya da grafiksel görüntüyü ekran kartına ulaştırır. Gelen bilgiler, ekran kartı tarafından hesaplanır ve işlenir. Bu noktada ekran kartının üzerindeki dahili bellek sayesinde, hesaplanan bilgiler depolanır. Ardından geometrik bilgiler ve diğer yapılması gerekenler ile birlikte ön belleğe depolanır. Bu noktada gelen bilgiler ve depolanan işlemler birleştirilir ve gerçek görünümü kazandırılır.
Ekran kartı ne işe yarar?
Piyasada birbirinden farklı pek çok ekran kartı bulunuyor. Bunların bazıları çok yüksek fiyatlardan satılıyor.Peki sadece görüntüyü işleyen bu bileşen için neden bu kadar farklı seçenek bulunuyor?
Bunun başlıca sebebi, piyasadaki rekabet ve daha çok kitleye ulaşılmak istenmesi. Her insanın bilgisayarı kullanım amacı bir olmuyor. İş bilgisayarları için piyasada bulunan özel modeller bulunurken, oyun oynamayı seven kişiler için farklı, ofis bilgisayarları için farklı modeller bulunuyor. Hatta bunlarda kendi aralarında pek çok farklı modele ve markaya ayrılabiliyor.
Ekran kartları genel olarak 4 bölümden oluşur.
Düşey tarama hızı, ekranın ne kadar sıklıkla yenileneceğini, yatay tarama hızı ise, piksel satırlarının ne kadar hızlı oluşturulacağını belirler. Ekran kartları, çözünürlük, renk ve hızlarına göre çeşitlere ayrılmaktadır.
Bilgisayar ekranındaki bütün yazı ve grafiğin oluşturulmasında işlemci ile ekran arasında görev yapan dönüştürücülerdir. Bilgisayarlarda görüntü kalitesi hem ekran kartına hem de monitöre bağlıdır. Ekran kartları harici ISA, VLB, PCI, AGP veya PCI-Express veriyollarını kullanan PC kartları olarak veya anakart üzerinde chipset içerisinde yerleşik olarak bulunmaktadır.
Günümüzde ekran kartları için Gpu üreten iki büyük firma bulunmaktadır. Nvidia ve AMD aralarındaki sürekli rekabetten dolayı her geçen gün Gpu mimarilerini güçlendirmekte ve kapasitelerini arttırmaktadır.Paylaşımlı ekran kartları verilen değer kadar RAM üzerinden kendi kullanımı için alan ayırmaktadır. Bu durumda RAM performansı düşecektir. Anakart üzerinde dahili olan ekran kartları genellikle kendi bellekleri olmadığı için paylaşımlıdır.
Ekran Kartı Bilgisayar Sisteminin 4 Bileşenini Kullanır.
- Anakart: Ekran kartına veri için bağlantı ve enerji sağlar.
- Mikroişlemci (GPU): Her bir pikselle ne yapacağı kararını verir.
- Görüntü Belleği: Ekran kartına gönderilecek bilgileri geçici olarak tutar.
- Monitör: Ekran kartında gelen bilgileri görüntüler.
Ekran kartlarının görüntü işleme gücündeki artış, aynı oranda güç gereksinimlerine de yansımıştır. Mevcut yüksek performans sınıfı ekran kartları büyük miktarda güç tüketmektedir. Merkezi işlemci birimi ve güç kaynağı üreticileri son zamanlarda verimliliğe daha fazla önem verirken; grafik işlemci birimlerinin güç ihtiyacı artmaya devam etmiştir, başka bir deyişle ekran kartı artık bir bilgisayardaki en fazla güç tüketen donanım olabilmektedir. Esasen güç kaynakları giderek güçlenmesine rağmen, PCI-Express (Pci-e) bağlantısının yarattığı kısıtlama nedeniyle güç destekleri 75 Watt ile sınırlıdır. Günümüzde, 75 Watt üzeri güç tüketen ekran kartları genellikle güç kaynağına direkt olarak bağlanma özelliği bulunan 6 pin (75 Watt) ya da 8 pin (150 Watt) kombinasyonlu soketler içerirler.
Görüntünün Oluşturulmasında Ve Monitöre Aktarılmasında Etkin Rol Alan Temel Bileşenler Şunlardır:
VGA BIOS: Ekran kartının çalışmasını sağlayan komutlar içermektedir. Yani ekran kartının ne zaman ne iş yapacağını bu bileşen belirlemektedir.
Grafik İşlemci (GPU): Ekran kartının beyni gibidir. Görüntü hesaplamalarını ve görüntü işlemlerini mikroişlemciye (CPU) yansıtmadan ekran kartında gerçekleştiren bir yongadır.
Video RAM: Grafik işlemci görüntüyü oluştururken hafıza olarak ekran kartı üzerindeki hafızayı kullanmaktadır. Bu da ana belleğin sadece CPU tarafından kullanılarak performansın artmasına sebep olmaktadır.
RAMDAC (dijital-analog çevirici): Ekran kartının görüntü belleğindeki dijital (sayısal) verileri monitörde görüntülenecek analog sinyallere dönüştürerek ekran kartının monitör çıkışına gönderir. RAMDAC’in verileri dönüştürme ve aktarma hızı, ekran tazelenme hızını belirler. Bu hız Hz cinsinden ölçülür. Örneğin monitörün ekran tazeleme hızı 70 Hz olarak ayarlanmışsa görüntü saniyede 70 defa yenilenir.
Ekran Kartı Çeşitleri
Fiziksel yapısına göre ekran kartları onboard (tümleşik) ve haricî (genişleme yuvalarına takılan) ekran kartları olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzde çeşitli üreticiler tarafından her türlü kullanıma uygun olarak ekran kartları üretilmektedir. Veriyolu standardına göre ekran kartları; ISA, PCI, AGP, PCI-X ve PCI-e şeklinde gruplandırılabilir.
Ekran Kartının Özellikleri:
1. Çözünürlük:
Görüntü üzerinde her rengi oluşturmak için kontrol edilebilecek noktaya piksel denir.
Çözünürlük ise ekranda görünen piksel sayısıdır. Çözünürlük 800x 600 ise yatayda 800,
düşeyde 600 piksel olduğunu gösterir. Çözünürlük artarsa görüntü kalitesi de artar.
Çözünürlük değeri ne olursa olsun nesneleri piksel değeri değişmez. Çözünürlük artırılırsa
belleğe olan ihtiyaç artmaktadır.
2. Renk Derinliği:
Renk derinliği bir pikselin alacağı renk miktarıdır. Renk derinliği artarsa her pikselin
alabileceği renk sayısı da artar. Piksellerin renk çeşitliliğinin artması görüntünün gerçeğe
yakın olmasını sağlar. Piksellerdeki renkler kırmızı, yeşil mavi (RGB) renklerinin
karışımından oluşur.
Renk derinliği arttıkça piksellerdeki veri miktarı da artar. Bu artış ekran kartı görüntü
işlemcisinin işleyeceği veri miktarını da artırır ve daha fazla görüntü belleğine ihtiyaç
duyulur.
3. Ekran Kartı Tazelenme Hızı:
Bir ekran kartında, ekran kartı belleğinin (video belleği) içeriğini okumaktan sorumlu
aygıt RAMDAC’tir. RAMDAC bir dijital analog çeviricidir. Bellekteki sayısal verileri (1 ve
0’lardan oluşan veriler) okuyup monitörün görüntüleyebileceği analog video sinyallerine
dönüştürür.
RAMDAC’in veriyi dönüştürmesi ve aktarması tazeleme hızını belirlemektedir. Bir
ekran kartının tazelenme hızı, RAMDAC’in görüntü sinyallerini saniyede kaç kere monitöre
göndereceğini belirlemektedir. Bu aynı zamanda monitörün de tazelenme hızıdır. Tazeleme
hızıdüşük olursa görüntüde titreşime neden olur. Ekran kartı tazelenme hız birimi Hz (hertz)‘dir.
4. Interlacing:
Yüksek çözünürlükte görüntü sağlamak için geliştirilmiş bir tekniktir. Her tazeleme
sırasında ekranın sadece yarısı tazelenir. Önce tek numaralı sonra çift numaralı satırlar
tazelenerek yüksek çözünürlük hızı sağlanır. Bu tekniği kullanan monitörlerde
si etkilemektedir.animasyonların görüntülemesi sırasında sorun çıkmaktadır.
4. Görüntü Arayüzü:
Görüntü arayüzü ekran kartının çözünürlük ve renk derinliğini belirler. Görüntü
arayüzü ekran kartının görüntü kalite
Kaynakça